Trong bối cảnh cuộc chiến chống HIV/AIDS vẫn còn đầy cam go, chính quyền, ngành y tế và xã hội tại tỉnh Nghệ An đang nỗ lực xây dựng một tương lai không còn bị ám ảnh bởi dịch bệnh này. Họ đặt mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030, thông qua những sáng kiến thực tiễn và đồng bộ.
Phòng Khám Glink – Ánh Sáng Giữa Thành Phố
Tại thành phố Vinh, Phòng khám Glink Nghệ An đã trở thành một trong những điểm tựa vững chắc cho những người đang phải đối mặt với HIV. Tọa lạc tại ngõ 5A/112 đường Lệ Ninh, phòng khám này cung cấp dịch vụ tư vấn, xét nghiệm và điều trị dự phòng HIV, thu hút hàng chục lượt người mỗi ngày.
Thành lập vào năm 2019, Glink là cơ sở đầu tiên trên toàn quốc chuyên về điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP). Đặc điểm nổi bật của phòng khám là đội ngũ tư vấn viên đến từ chính cộng đồng có nguy cơ cao, như nam giới có quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và người chuyển giới. Sự chia sẻ kinh nghiệm và hiểu biết đã giúp nhân viên tại đây kết nối và hỗ trợ khách hàng tốt hơn.
“Chúng tôi không chỉ phát thuốc, mà còn mang đến sự an tâm. Đây là nơi mọi người có thể tìm thấy sự đồng cảm và hỗ trợ”, ông Lê Thanh Tùng, Giám đốc Phòng khám Glink, chia sẻ.
Thành Công Trong Điều Trị và Dịch Vụ Đa Dạng
Glink không chỉ cung cấp PrEP, mà còn mở rộng dịch vụ như xét nghiệm HIV, điều trị sau phơi nhiễm (nPEP), hỗ trợ điều trị ARV và khám bệnh lây truyền qua đường tình dục. Theo thống kê, đến năm 2024, phòng khám đã phục vụ 3.341 khách hàng sử dụng dịch vụ PrEP, trong đó 83,7% duy trì điều trị trên 3 tháng.
“Mới đầu em cũng lo ngại về tác dụng phụ của thuốc, nhưng qua tư vấn, em cảm thấy yên tâm và kiên trì điều trị”, một khách hàng nam có quan hệ tình dục đồng giới cho biết.
Glink cũng chú trọng đến công tác truyền thông trên mạng xã hội và các ứng dụng hẹn hò, nhằm đưa thông điệp “phòng ngừa chủ động” đến gần với giới trẻ. Ông Tùng cho biết: “HIV không đáng sợ, điều đáng sợ là sự im lặng và kỳ thị.”
Bước Tiến Quan Trọng Trong Kiểm Soát Dịch Bệnh
Theo ông Thái Văn Nhàn, Phó trưởng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nghệ An, việc triển khai chương trình PrEP tại Glink đánh dấu bước tiến quan trọng trong công tác kiểm soát HIV tại tỉnh. Cùng với Glink, nhiều nhóm đồng đẳng khác như Hoa Nắng, Sao Va đang góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu số ca nhiễm mới HIV.
Chương trình điều trị HIV/AIDS tại Nghệ An hiện đang hoạt động tại 25 cơ sở điều trị ARV trên 20 huyện và thành phố, trong đó có 22 cơ sở y tế nhà nước. Hệ thống cấp phát thuốc ARV cộng đồng cũng được duy trì, giúp người bệnh ở vùng xa có thể tiếp cận thuốc mà không cần phải di chuyển xa.
Nỗ Lực Đẩy Lùi HIV/AIDS
Kể từ ca nhiễm đầu tiên vào năm 1996, đến tháng 9/2025, Nghệ An đã ghi nhận 11.148 người nhiễm HIV. Tính đến hiện tại, 6.677 người đã chuyển sang giai đoạn AIDS và 4.716 người đã tử vong vì căn bệnh này. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã phát hiện 70 trường hợp nhiễm mới và 23 trường hợp tử vong.
Hiện tại, chủ yếu người nhiễm HIV là nam giới (77,66%), với độ tuổi từ 25-34 chiếm tỷ lệ cao nhất (48,20%). Đối tượng tiêm chích ma túy là phổ biến nhất, đạt 66,69%, trong khi phụ nữ bán dâm chỉ chiếm 0,84%. Đường lây truyền chủ yếu qua đường máu (70,36%), tiếp theo là qua đường tình dục (27,35%) và mẹ truyền sang con (2,29%).
Xu hướng lây nhiễm HIV từ tiêm chích ma túy đã giảm, trong khi lây nhiễm qua quan hệ tình dục, đặc biệt giữa nam giới, đang có xu hướng gia tăng. Nghệ An có gần 10.000 người có xu hướng quan hệ tình dục đồng giới, nhiều hơn so với số người tiêm chích ma túy.
Những Thách Thức Cần Vượt Qua
Dù đạt nhiều thành tựu, Nghệ An vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn trong công tác phòng chống HIV/AIDS. Với vị thế địa lý phức tạp, việc tiếp cận dịch vụ của nhóm đối tượng có nguy cơ cao còn gặp hạn chế. Ở một số khu vực miền núi, nhận thức về HIV/AIDS và điều kiện chăm sóc sức khỏe còn bị hạn chế, dẫn đến việc người dân khó có thể tiếp cận thông tin và chương trình can thiệp.
Hơn nữa, vấn đề kỳ thị và tự kỳ thị vẫn tồn tại, gây cản trở cho việc cung cấp dịch vụ dự phòng và can thiệp giảm tác hại. Nhân viên tham gia phòng chống HIV/AIDS cũng đang gặp khó khăn do không đủ số lượng và sự luân chuyển liên tục.
Hướng Đi Tương Lai
Chiến lược quốc gia đến năm 2030 hướng tới tầm nhìn “ba không” của Liên hợp quốc: không còn người nhiễm mới HIV, không còn người tử vong do AIDS, và không còn kỳ thị, phân biệt đối xử với HIV/AIDS. Ông Phạm Đình Du, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Nghệ An nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai nhiều hoạt động nhằm đạt được mục tiêu này.”
Nghệ An có kế hoạch mở rộng các hoạt động tư vấn, xét nghiệm, và điều trị tại 25 cơ sở điều trị, đồng thời tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe đến từng thôn bản. Đặc biệt, tập trung vào nhóm MSM, người chuyển giới và bạn tình của người nhiễm HIV để phát triển mối liên hệ cồn đồng và cảm thông.
“Mục tiêu không chỉ là kiểm soát dịch, mà còn giúp người nhiễm HIV sống khỏe mạnh, tự tin và hòa nhập xã hội,” ông Du cho biết.
Tóm lại
Sự chung tay của cả chính quyền, ngành y tế và toàn xã hội đã giúp thắp lên niềm tin cho một Nghệ An không còn nỗi ám ảnh mang tên HIV/AIDS vào năm 2030. Từ những thách thức ban đầu, vùng đất này đang dần chuyển mình thành hình mẫu thực tiễn cho cuộc chiến chống HIV/AIDS, khẳng định tinh thần nhân đạo và đồng hành trong những bước đi đầy hy vọng.
